Social …κραχ
Αποκαλύφθηκε η αιτία που οδήγησε στην 6ωρη καθολική διακοπή λειτουργίας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης Facebook, Instagram και WhatsApp σε όλο τον κόσμο. Από το απόγευμα της Δευτέρας 4/10 έως και λίγο μετά τα μεσάνυχτα, δισεκατομμύρια χρήστες προσπαθούσαν επί ματαίω να συνδεθούν στις τρεις πλατφόρμες. Το άμεσο αποτέλεσμα ήταν να υπάρξει πλήρης κατάρρευση του τριπλού διαύλου επικοινωνίας αλλά και ανάπτυξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Η οικονομική ζημιά αποτυπώθηκε στην τιμή μετοχής του Facebook, η οποία υπέστη βαριές απώλειες, της τάξης του 5%.
Η έμμεση συνέπεια του «Μεγάλου Crash» ήταν ότι η ανθρωπότητα, σε ένα πολύ μεγάλο της μέρος, απέμεινε ανήμπορη και αμήχανη, να θέτει στον εαυτό της το υπαρξιακό ερώτημα «πώς ζούσαμε χωρίς Facebook;»
Επισήμως, για το πώς επήλθε η ταυτόχρονη διακοπή παροχής υπηρεσιών από Facebook, Instagram και WhatsApp, η διοίκηση του ομίλου αποκλείει τη δολιοφθορά και την εκδοχή της κυβερνο-επίθεσης από χάκερ κ.λπ. Οι μηχανικοί λογισμικού της εταιρείας Facebook απέδωσαν αργά το βράδυ της Δευτέρας σε ανακοίνωσή τους το black out σε «προβληματικές αλλαγές ρυθμίσεων» σε δρομολογητές και εξυπηρετητές τους, που έθεσαν εκτός λειτουργίας τα κέντρα δεδομένων τους.
«Άνθρωποι και επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο εξαρτώνται από εμάς για να παραμένουν συνδεδεμένοι», σημείωσε ο όμιλος σε ανάρτησή του χωρίς να διευκρινίσει από ποιον έγιναν οι αλλαγές ρυθμίσεων, ούτε εάν επρόκειτο για προγραμματισμένη αναβάθμιση. «Ζητάμε συγγνώμη από όσους επλήγησαν», πρόσθεσαν οι τεχνικοί της εταιρείας, τις πλατφόρμες της οποίας χρησιμοποιούν 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο.
Νωρίτερα, υπάλληλοι της εταιρείας του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, που δεν θέλησαν να κατονομαστούν, εκμυστηρεύτηκαν στο πρακτορείο ειδήσεων Ρόιτερς πως το μπλακάουτ προκλήθηκε από εσωτερικό λάθος στη διαχείριση της διαδικτυακής κίνησης προς τα συστήματά της. Το πρόβλημα περιέπλεξε το γεγονός πως η αλλαγή ρυθμίσεων σε δρομολογητές και εξυπηρετητές της εταιρείας σήμαινε πως δεν ήταν διαθέσιμα ούτε τα εργαλεία λογισμικού των ίδιων των τεχνικών για να διαγνώσουν και να διορθώσουν το πρόβλημα, κατά τις ίδιες πηγές.
Όπως και να ‘χει, Facebook, Instagram και WhatsApp επανήλθαν σε κατάσταση λειτουργίας (αν και όχι αμέσως) όταν μια ομάδα τεχνικών κατάφερε να προσεγγίσει τους server στις εγκαταστάσεις του ομίλου, στη Σάντα Κλάρα της Καλιφόρνιας.
Το Facebook παγίως αποφεύγει να αποκαλύπτει λεπτομέρειες για τους εσωτερικούς μηχανισμούς λειτουργίας -και ενίοτε δυσλειτουργίας. Παρόλ’ αυτά, θεωρείται αληθοφανές ότι δεν υπέστη επίθεση από χάκερ, διότι, εάν είχε συμβεί κάτι τέτοιο, δεν θα έπαυαν να λειτουργούν οι τρεις πλατφόρμες, αλλά μόνο μία εξ αυτών.
Αντιθέτως, στο μεγάλο crash της Δευτέρας υπήρξε μπλακ-άουτ σε Facebook, Instagram και WhatsApp ταυτόχρονα. Και ενώ μικρής διάρκειας διακοπές μπορεί να σημειώνονται αρκετά συχνά, μια τόσο μεγάλης κλίμακας διακοπή λειτουργίας δεν είχε παρατηρηθεί από το 2019, όταν το Facebook έμεινε εκτός λειτουργίας επί 24 ώρες.
To πρόβλημα ήταν τόσο εκτεταμένο και σοβαρό, ώστε εκατοντάδες εργαζόμενοι στα κεντρικά γραφεία του ομίλου Facebook δεν είχαν πρόσβαση ούτε καν στα γραφεία τους, καθώς τα ηλεκτρονικά πάσα για την είσοδό τους στο κτίριο δεν αναγνωρίζονταν από τους αναγνώστες καρτών.
Επίσης, κάποιες ψηφιακές εφαρμογές όπως το Workplace οι οποίες χρησιμοποιούνται εσωτερικά από τους υπαλλήλους του ομίλου Facebook για να προγραμματίζουν εκδηλώσεις και να επικοινωνούν μεταξύ τους, είχαν επίσης καταρρεύσει. Επιπλέον, πολλά από τα εταιρικά κινητά τηλέφωνα έπαψαν να λειτουργούν, ενώ τα email από χρήστες εκτός ομίλου δεν έφταναν στους αποδέκτες τους εντός Facebook.
Από το επιχειρησιακό κέντρο του μηχανισμού ασφαλείας του Facebook ανακοινώθηκε προς τους εργαζομένους του ομίλου ότι «ο κίνδυνος για τους ανθρώπους είναι υψηλός, μέτριος για τα υλικά μέσα και υψηλός για την υπόληψη του Facebook».
Ο αντίκτυπος της μαζικής αποσύνδεσης, πάνω από 3,5 δισεκατομμυρίων χρηστών από τα social media είναι φαινόμενο ασύλληπτου μεγέθους. Και καθώς το Facebook λειτουργεί παράλληλα σαν κόμβος για άλλες ψηφιακές εφαρμογές, το crash προκάλεσε χάος σε πολλές περιπτώσεις. Εκτός από την επικοινωνία καθαυτήν, πολλοί άνθρωποι εξαρτώνται από το Facebook για άλλες ζωτικές πτυχές της καθημερινότητάς τους, όπως πχ το να αγοράζουν και να πωλούν εμπορεύματα, να ελέγχουν εξ αποστάσεως τις οικιακές συσκευές τους κ.λπ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε χώρες όπως η Ινδία, το Facebook είναι ταυτόσημο με το διαδίκτυο. Ακόμη και η διανομή έτοιμου φαγητού γίνεται μέσω των social media, καθώς πολλές επιχειρήσεις του κλάδου βασίζονται αποκλειστικά στο fb για να διαφημίζονται, ενώ δέχονται παραγγελίες μέσω WhatsApp και Messenger. Και, προφανώς, ο αποκλεισμός τους από αυτές τις πλατφόρμες, έστω και για 5-6 ώρες, συνεπάγεται τεράστια οικονομική ζημιά.
Για τον ίδιο τον όμιλο Facebook, η προσωρινή διακοπή λειτουργίας έχει βαρύ κόστος. Εκτιμάται ότι η πτώση της μετοχής κατά 4,9% στο κλείσιμο της συνεδρίασης στο χρηματιστήριο της Wall Street αντιστοιχεί σε 20 εκατ. δολάρια, περιορίζοντας την αξία της εταιρείας στα 967 δισ. δολάρια.
Σε ό,τι αφορά στον ιδρυτή και επικεφαλής της εταιρείας, τον Μαρκ Ζούκερμπεργκ, με ζημιά 6 δισ. δολαρίων, υποβιβάζεται στον κατάλογο των πλουσιότερων ανθρώπων στον πλανήτη. Πλέον, με συνολική περιουσία 121,6 δισ. δολαρίων -από 140 ως την προηγούμενη εβδομάδα- ο Ζούκερμπεργκ πέφτει στην 5η θέση των υπερ-δισεκατομμυριούχων, πίσω από τον Μπιλ Γκέιτς.
Ο εξειδικευμένος ιστότοπος Downdetector, που παρακολουθεί συστηματικά τα τεχνικά προβλήματα στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, περιέγραψε το χθεσινό μπλακάουτ ως «το μεγαλύτερο που έχει παρατηρηθεί ποτέ». Ο όμιλος καταγράφει τα δεύτερα μεγαλύτερα διαφημιστικά έσοδα σε όλο το διαδίκτυο παγκοσμίως και έχανε πάνω από μισό εκατομμύριο δολάρια κάθε ώρα διακοπής της λειτουργίας των πλατφορμών του, σύμφωνα με υπολογισμούς της εταιρείας μετρήσεων Standard Media Index.
Το crash των Facebook, Instagram και WhatsApp ήταν το δεύτερο, πολύ ισχυρό χτύπημα που δέχτηκε ο όμιλος, ύστερα από τις αποκαλύψεις της Frances Haugen, μιας εργαζόμενης με ευρεία γνώση των εσωτερικών λειτουργιών του Facebook. Καταγγέλλοντας διάφορες επιλήψιμες πρακτικές, η Haugen προκάλεσε, για άλλη μία φορά, την παρέμβαση θεσμικών οργάνων στις ΗΠΑ, οι οποίες έβαλαν στο στόχαστρο το Facebook, διερευνώντας τυχόν αθέμιτες και επικίνδυνες για την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων ενέργειες. Επί του παρόντος παραμένει άγνωστο εάν και πώς θα μπορούσε να συνδυάζεται η υπόθεση Haugen με το crash.
Πάντως, στους «κερδισμένους» από την κατάρρευση των τριών social media κατατάσσεται αναμφίβολα το Twitter. Αφ’ ενός διότι σε αυτό κατέφυγε ακόμη και ο ίδιος ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ για να ζητήσει συγγνώμη από τους χρήστες των δικών του μέσων κοινωνικής δικτύωσης και αφ’ ετέρου επειδή υπήρξε μαζική στροφή στο Twitter από εκατομμύρια ανθρώπους, οι οποίοι είτε προσπαθούσαν να επικοινωνήσουν είτε απλώς να τρολάρουν τα προσωρινώς απενεργοποιημένα Facebook, Instagram και WhatsApp.
