Οικισμοί: Λύση στα θέματα δόμησης μέσω του δημογραφικού
- Tο ΥΠΕΝ επεξεργάζεται μια ρύθμιση που θα αναγνωρίσει την πραγματική οικιστική και γεωγραφική σύνδεση των οικοπέδων στη ζώνη Γ΄
Σε φορτισμένο κλίμα, εξαιτίας των έντονων διαμαρτυριών εντός και εκτός Βουλής, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) επιχειρεί να διαμορφώσει τη μεταβατική νομοθετική ρύθμιση για τη δόμηση στις ιδιοκτησίες που βρίσκονται στα «άκρα» των μικρών οικισμών.
Οι συσκέψεις έχουν πυκνώσει – με τελευταία εκείνη της Τετάρτης στο Μαξίμου υπό τον πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη παρουσία του υπουργού και του υφυπουργού Περιβάλλοντος κ.κ. Σταύρου Παπασταύρου και Νίκου Ταγαρά – καθώς αναζητείται η κατάλληλη νομοθετική φόρμουλα που αφενός θα είναι σύμφωνη με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) και αφετέρου θα κατευνάσει τις αντιδράσεις εκείνων που η περιουσία τους κινδυνεύει να χάσει την αξία της.
Ποιο είναι το πρόβλημα;
Το πρόβλημα προέκυψε έπειτα από το Προεδρικό Διάταγμα 194/2025 που καθορίζει τα κριτήρια, τη μεθοδολογία και τις διαδικασίες για να καθοριστούν τα όρια στους οικισμούς (προϋφιστάμενους του 1923 καθώς σε αυτούς κάτω των 2.000 κατοίκων) από τους μελετητές που εκπονούν τα τοπικά και ειδικά πολεοδομικά σχέδια ανά τη χώρα.
Η λύση που επεξεργάζεται το ΥΠΕΝ αφορά τη λεγόμενη ζώνη Γ των οικισμών την οποία το ΣτΕ έκρινε ως μη νόμιμη, με συνέπεια να μην μπορεί να περιληφθεί στις οριοθετήσεις των οικισμών από τους μελετητές. Δηλαδή το τμήμα εκείνο που είχε «ξεχειλώσει» με αυθαίρετες οριοθετήσεις που έγιναν από το 1985 κι έπειτα με αποφάσεις νομαρχών, δίχως καμία αρμοδιότητα και χωρίς επιστημονικά επαρκή και αποδεκτή τεκμηρίωση. Έτσι, περιουσίες που είναι σήμερα εντός οικισμών, θα βρεθούν εκτός, με συνέπεια η αξία τους να συρρικνώνεται.
Ποια λύση επεξεργάζεται το ΥΠΕΝ;
Ουσιαστικά το ΥΠΕΝ επεξεργάζεται μια ρύθμιση που θα αναγνωρίσει την πραγματική οικιστική και γεωγραφική σύνδεση των οικοπέδων στη ζώνη Γ΄ με τον οικισμό ενώ θα χρησιμοποιηθούν υφιστάμενα πολεοδομικά «εργαλεία» – εκ των οποίων πολλά μπορεί να είναι και ανενεργά – που θα ελέγχουν τις χρήσεις γης σε εκτός σχεδίου περιοχές με ακίνητα μη προοριζόμενα για δόμηση όπως είναι π.χ. οι Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου, ρυθμίσεις για τους στάσιμους ή τους φθίνοντες οικισμούς κλπ.
Η συγκεκριμένη νομοθετική πρόταση, όπως αναφέρει στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ο υφυπουργός κ. Νίκος Ταγαράς, θα λαμβάνει υπόψη πέραν των χωροταξικών και πολεοδομικών ζητημάτων, θέματα δημογραφικά αλλά και ζητήματα αποκέντρωσης. Στόχος είναι να επαναπροσδιοριστεί -επιστημονικά και τεκμηριωμένα- η αρτιότητα για τα αδόμητα ακίνητα της Γ΄ Ζώνης και να καλύπτει τα ακίνητα που έχουν πραγματική, λειτουργική και γεωγραφική σχέση με τον οικισμό. Σύμφωνα με τον υφυπουργό υπάρχουν υφιστάμενα πολεοδομικά «εργαλεία» που μπορούν να εξελιχθούν ώστε να θεσπιστεί μια ασφαλής νομοθετική ρύθμιση, που θα δώσει διέξοδο.
Στο επίκεντρο δημογραφικό και το μέγεθος των οικισμών
Το «στίγμα» της νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας η οποία θα αντιμετωπίζει το ζήτημα μέσα από ένα συνολικό πρίσμα και θα λαμβάνει υπόψη τα δικαιώματα που κατοχυρώνει το Σύνταγμα έδωσε χθες και ο πρωθυπουργός. Μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό «Σκάι» άφησε να εννοηθεί ότι εκτός από τα δημογραφικά προβλήματα κάθε περιοχής θα ληφθούν υπόψη και τα πληθυσμιακά δεδομένα διαχωρίζοντας τους πολύ μικρούς οικισμούς. «Το Σύνταγμα λέει ότι για να επεκτείνεις τα όρια του οικισμού πρέπει να κάνεις πολεοδόμηση. Το …ακούω. Από την άλλη, το ίδιο το Σύνταγμα κατοχυρώνει τη δικαιολογημένη εμπιστοσύνη του πολίτη που αγόρασε ένα οικόπεδο και ήξερε ότι μπορούσε να το χτίσει. Δεν μπορείς να έρχεσαι εκ των υστέρων να το αλλάζεις. Το ίδιο το Σύνταγμα κατοχυρώνει την προστασία της ιδιοκτησίας, μιλάει για τη στήριξη της αποκέντρωσης, μιλάει για τα δημογραφικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε», ανέφερε ο πρωθυπουργός.
Και πρόσθεσε ο κ. Μητσοτάκης: «Αλλιώς αντιμετωπίζω έναν οικισμό 2.000 κατοίκων και αλλιώς ένα χωριό 300 κατοίκων. Έχεις ένα χωριό 300 κατοίκων και έχουν χαραχθεί κάποια όρια οικισμού. Μα πιστεύει κανείς ότι θα πάει να γίνει πολεοδόμηση σε ένα χωριό 300 κατοίκων; Δεν θα γίνει ποτέ στην πράξη. Άρα, θα έχουμε μια ανοιχτή συζήτηση με το Δικαστήριο, αλλά θα λάβουμε υπόψη και όλες αυτές τις παραμέτρους. Αν θέλουμε να ενθαρρύνουμε τους πολίτες να γυρίσουν στα χωριά δεν μπορούμε να το κάνουμε πιο δύσκολο από ότι ήταν».
Όσο για το πώς θα διαχωριστούν οι πραγματικά μικροί οικισμοί από εκείνους που τον χειμώνα ερημώνουν και τον υπόλοιπο χρόνο πλημμυρίζουν στους τουρίστες, αρμόδιο στέλεχος του ΥΠΕΝ αναφέρει ότι, εκτός από τα επίσημα δημογραφικά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ μπορεί να ζητηθούν στοιχεία από παρόχους ρεύματος ή ύδατος ώστε να διαπιστωθεί το αληθινό μέγεθος μέσω της κατανάλωσης.
Πάντως, είναι αξιοσημείωτο ότι και πριν από την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος, η δυνατότητα δόμησης στη Ζώνη Γ δεν ήταν απεριόριστη, καθώς δεν ήταν ρυμοτομημένη. Ίσχυαν συγκεκριμένα κριτήρια αρτιότητας και οικοδομησιμότητας — όπως, για παράδειγμα, η ύπαρξη πρόσοψης σε κοινόχρηστο δρόμο — τα οποία έπρεπε να πληρούνται για την έκδοση οικοδομικής άδειας.
Σε κάθε περίπτωση ο κ. Ταγαράς επισημαίνει ότι στόχος είναι να μην ερημώσουν τα χωριά. «Μιλάμε για μικρούς οικισμούς και θα πρέπει να βοηθήσουμε ώστε να συγκρατηθεί ο πληθυσμός ή και να επιστρέψει. Κάθε περιοχή έχει τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητές της. Η λεγόμενη φέρουσα ικανότητα, είναι σημαντική, αλλά δεν ρυθμίζει τα πάντα και πρέπει να συνδυαστεί με τα υπόλοιπα», σημείωσε ο ίδιος επισημαίνοντας ότι «εστιάζουμε στους πολύ μικρούς οικισμούς».
Σύμφωνα με κ. Μητσοτάκη, πρόκειται για ένα σύνθετο ζήτημα και γι’αυτό θα απαιτηθούν κάποιες εβδομάδες έως ότου διαμορφωθεί η τελική ρύθμιση. Επίσης, ο πρωθυπουργός επανέλαβε θέση που είχε πάρει και παλαιότερα για την ανάγκη αναθεώρησης του άρθρου 24 του Συντάγματος για την προστασία του περιβάλλοντος, δίχως ωστόσο να δώσει περαιτέρω διευκρινήσεις.