Φεύγουν οι Πολεοδομίες από τους δήμους λόγω χαμηλών επιδόσεων και διαφθοράς
Σε τροχιά δραστικών αλλαγών εισέρχονται οι Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ), γνωστές και ως Πολεοδομίες, καθώς η κυβέρνηση σχεδιάζει την πλήρη αποδέσμευσή τους από τους Δήμους, με φόντο τα απογοητευτικά αποτελέσματα της πρόσφατης αξιολόγησης των πολιτών και τις πολλαπλές καταγγελίες για τοπικά κυκλώματα διαφθοράς.
Οι πολίτες έδωσαν βαθμολογίες «κάτω από τη βάση»
Η αξιολόγηση 150 πολεοδομιών από τους ίδιους τους συναλλασσόμενους πολίτες φανέρωσε το μέγεθος του προβλήματος: καμία υπηρεσία δεν ξεπέρασε τη βάση του 5, ενώ η καλύτερη επίδοση καταγράφηκε στο 4,9. Αρκετές υπηρεσίες σε μεγάλους και μικρούς δήμους κατακρημνίστηκαν στη βαθμολογία, με τις περιπτώσεις της Ρόδου (1,9) και της Σιθωνίας (2) να αναδεικνύονται ως χαρακτηριστικά παραδείγματα κακοδιαχείρισης.
Κυβερνητικό σχέδιο μεταφοράς των αρμοδιοτήτων
Υπό το βάρος των στοιχείων αλλά και των διαχρονικών καταγγελιών, η κυβέρνηση αποφάσισε την αποκέντρωση και αναδιάρθρωση των ΥΔΟΜ. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο τραπέζι βρίσκονται δύο βασικά σενάρια:
Μεταφορά των υπηρεσιών στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (το επικρατέστερο).
Ενσωμάτωσή τους στις 13 Περιφέρειες της χώρας, στο πρότυπο άλλων αποκεντρωμένων διοικητικών μονάδων.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης, υπογράμμισε την ανάγκη για ριζική αναμόρφωση του συστήματος:
«Το σύστημα αυτό έχει φτάσει στα όριά του και πρέπει να αναμορφωθεί με τρόπο πολύ πιο δραστικό. Δεν μπορούμε να προχωρήσουμε με τη σημερινή κατάσταση των πραγμάτων».
Συγχωνεύσεις και τέλος στην «αυτονόμηση» των ΥΔΟΜ
Πέρα από την κεντρικοποίηση, προβλέπονται και συγχωνεύσεις υπηρεσιών, ειδικά σε περιοχές όπου παρατηρείται σημαντική ανισορροπία: μία ΥΔΟΜ να λειτουργεί επαρκώς, ενώ μια γειτονική να υπολειτουργεί λόγω έλλειψης προσωπικού. Επιπλέον, δημοτικές διοικήσεις αποσπούν συχνά μηχανικούς από τις πολεοδομίες για να στελεχώσουν τεχνικές υπηρεσίες, υποβαθμίζοντας ακόμα περισσότερο τη λειτουργία των ΥΔΟΜ.
Διαχρονικά κυκλώματα και εστίες διαφθοράς
Η Πολεοδομία Ρόδου έγινε πρόσφατα συνώνυμη της διαφθοράς, καθώς αποκαλύφθηκε κύκλωμα έκδοσης παράνομων αδειών με υψηλά οικονομικά ανταλλάγματα, αξιοποιώντας το real estate ενδιαφέρον του νησιού. Αντίστοιχα, τοπικά κυκλώματα έχουν εντοπιστεί σε πολλές ακόμα περιοχές, με αποκορύφωμα τη Σιθωνία και προέκταση σε υπηρεσίες της Θεσσαλονίκης.
Μετά τις αποκαλύψεις, πολλοί υπάλληλοι τέθηκαν εκτός υπηρεσίας, χωρίς όμως να αναπληρωθούν, γεγονός που επιβάρυνε ακόμη περισσότερο τη λειτουργία των υπηρεσιών.
Η ψηφιοποίηση και η κωδικοποίηση ως μοχλός αλλαγής
Σημαντικό μέρος της μεταρρύθμισης θα είναι η ψηφιοποίηση των πολεοδομικών αρχείων, που υλοποιείται από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος με προϋπολογισμό άνω των 100 εκατ. ευρώ, καλύπτοντας 3,5 εκατ. οικοδομικές άδειες και 44 εκατ. σχέδια. Παράλληλα, το 2025 αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή η πλήρης κωδικοποίηση της πολεοδομικής νομοθεσίας, ώστε οι πολίτες και οι μηχανικοί να μην περιπλανώνται σε αποσπασματικά άρθρα και ερμηνείες.
Οι επιδόσεις των ΥΔΟΜ – Ποιοι διασώζονται
Από τις 150 αξιολογηθείσες ΥΔΟΜ:
Μόλις 38 έλαβαν βαθμολογία άνω του 4.
Κορυφαίες: Κιλελέρ, Έδεσσα, Καστοριά, Εορδαία (4,9), Άργος Ορεστικό και Νάξος (4,8), Φλώρινα (4,7).
Στην Αττική ξεχωρίζουν: Περιστέρι, Ασπρόπυργος (4,3), Γλυφάδα, Μοσχάτο (4,2), Φυλή (4,1).
Αντίθετα, στον «πάτο» βρίσκονται οι υπηρεσίες σε: Παλλήνη, Πεντέλη, Δάφνη-Υμηττό, Μάνδρα, Ζάκυνθο, Ρόδο, Σιθωνία, με βαθμολογίες κάτω του 3.
Τέλος εποχής για τις δημοτικές πολεοδομίες
Η κυβερνητική κατεύθυνση είναι πλέον σαφής: οι πολεοδομίες φεύγουν από τη σφαίρα των δήμων και μπαίνουν σε μια νέα εποχή ελέγχου, διαφάνειας και επαγγελματισμού. Αν και υπάρχουν αντιδράσεις για τη μεθοδολογία της αξιολόγησης, η γενική εικόνα είναι συντριπτική και αναντίρρητη: η σημερινή κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί. Οι πολίτες ζητούν αποδοτικότητα και διαφάνεια, και το κράτος καλείται τώρα να ανταποκριθεί.